Kilye Bilgilendirme ve Danışma Merkezi

        İstanbul yolu üzerinde ve Eceabat'a takriben bir kilometre uzaklıkdadır. Bu yıl Onsekiz Mart'ta Başbakan Sayın Recep Tayyip Erdoğan tarafından açılışı yapılacak olan bilgilendirme merkezinde Çanakkale Savaşı'yla ilgili birtakım görsel panolar ve canlandırmalar yapılması planlanmaktadır. Savaş alanlarına gitmeden önce buranın ziyaret edilmesi ön bilgi bakımından yararlı olacaktır. 

          Kabatepe Müzesi 

       1985 yılında açılan bu müze Kilye Bilgilendirme Merkezi'nden yaklaşık 10 kilometre kadar uzakta Kabatepe Limanı yolu üzerindedir. İçerisinde çok miktarda fotoğraf, haritalar ve savaş eserleri bulunmaktadır. Savaş alanlarından toplanan bu eserler ziyaretçiye Çanakkale Savaşı'yla ilgili iyi bir fikir vermektedir. 

          Arıburnu (Anzak) 

          Anzak Koyu 

       Kabatepe Müzesi'nden yaklaşık üç kilometre uzaklıkta olan bu koya 1985 yılında resmi olarak bu ad verilmiştir. 1915 yılında sabah 4.30 da Anzaklar'ın buraya ayak basmalarından dolayı büyük önem kazanmıştır. 600 metre uzunluğundadır ve savaş sırasında Anzaklar'ın üssü olarak kullanılmıştır. 

          Anzak Koyu Kitabesi 

       Anzak Koyu'nun kuzey ucundaki burunda (Arıburnu) bulunan bu kitabe Atatürk'ün 1934 yılında Anzaklar için zamanın içişleri bakanı Şükrü Kaya'ya okutturduğu mesajın sözlerini içermektedir. Oldukça etkili olan bu sözler birçok kişinin ağlamasına neden olmaktadır. Hemen yanında bir Anzak mezarlığı bulunmaktadır. 

          Anzak Tören Alanı 

       Anzak Koyu Kitabesi'nden 500 metre uzaklıkta bulunan bu alan 2000 yılında Avusturalya ve Yeni Zelanda Başbakanları tarafından açılışı yapılmıştır. Buranın gerçek adı Arıburnu Koyu'dur. Heryıl Anzak törenleri burada yapıldığı halde basında törenlerin Anzak Koyunda yapıldığı yazılmaktadır. Burada bulunan Anıt Duvar'da savaşla ilgili 10 adet yazıt bulunmaktadır. Okumaya değer savaşın kısa bir özetini içermektedir. 

          Kanlı Sırt (Lone Pine) 

        Anzak Tören Alanı'nı ziyaret etdikten sonra geri dönüp dört beş kilometre ilerleyince solda bir yol görürüz bu yolu takip ettiğimizde Arıburnu cephesinde bulunan bir çok Anıt ve mezarları görebiliriz. Bunlardan en önemlilerinden birisi Kanlı Sırt Türk Kitabesi ve Anzakların Anıt Mezarlığıdır. Türk Kitabesi hemen yolun sağında, Avusturalya Anıt mezarlığı ise biraz ileride yolun solundadır. Çanakkale Savaşın'da ölen 6000 kadar Avusturalya ve Yeni Zelanda askerleri anısına inşa edilmiştir.

İngilizce adını (Lone Pine) savaş sırasında türk siperlerinin yanında bulunan fakat daha sonra bombardımanlarda yıkılan bir çam ağacından almıştır. Türkçe adını ise ağustosta yapılan üç gün dört gece süren çok kanlı olan muhareben almıştır. İki alay komutanımız Tevfik bey ve İbrahim Şükrü bu muharebelerde şehit olmuşlardır. Bu muharebe sonunda Avustralyalılar'a yedi adet Viktoria madalyası verilmiştir. 

          57inci Alay Anıt Şehitliği 

        Kanlı Sırt anıtlarını ziyaret etdikten sonra  yol boyunca birçok siper tünel ve mezarlıklar görebiliriz. İki kilometre sonra Atatürk'ün meşhur alayı olan 57inci Alay için 1993 yılında Kültür Bakanlığınca yaptırılan bu anıt mezarlığa geliriz. Sembolik olarak yapılan bu mezarlıkta Çanakkale Savaşı'nda şehit 628 askerin adları sembolik mezar taşlarında mevcuttur. Kapı girişinde 1994 yılında ölen son gazilerimizden Hüseyin Kaçmaz'ın bir heykeli gözünüze çarpar. Ayrıca bir Mehmetçik heykeli ve duvarlarda röliyefler mevcuttur. 

         Conk Bayırı 

       57inci Alay Şehitliği'nden yukarıya doğru gittiğimizde birbuçuk kilometre sonra Conk Bayırı'na geliriz. Yol boyunca sola dönersek Mehmet Çavuş Anıtını (The Nek) görmek mümkündür. Conk Bayırı yolu üzerinde yolun solunda Mesudiye topunu görmek de mümkündür. Conk Bayırı'nda Yeni Zelanda Anıtı ve Mezarlığını, Atatürk'ün bir heykeli ve Fevzi Çakmak'ın kardeşi Nazif Çakmak'ın mezarını görebiliriz. Ayrıca Yeni Zelanda Anıtı'na varmadan yolun solunda Conk Bayırı Yazıtları'nı görebiliriz. Çok şiddetli geçen Conk Bayırı Muharebeleri üç gün sürmüş, her iki taraf da çok kayıp vermiştir.  On Ağustos günü yapılan nihai muharebede Atatürk’ün göğsüne isabet eden bir şarapnel parçası saatini parçalamış fakat kendisine bir şey olmamıştı. Saatinin parçalandığı yer üç büyük taş gülle ile işaretlenmiştir. 1925 yılında açılışı yapılan Yeni Zelanda Anıtı ve mezarlığı da Conk Bayırı muharebelerinde ölen 850 kadar yeni Zelandalı’nın anısına yapılmıştır. Her yıl 25 Nisan günü yapılan Anzak anma törenlerinde burada da bir anma töreni yapılmaktadır. Buraya gelen her ziyaretçi buranın stratejik önemini çok kolayca anlar. Bir tarafta Çanakkale Boğazı diğer tarafta da Ege Denizi kolayca görülür. Sisli havalar hariç. Bazı günler Kaz Dağı’nıda (İda Dağı)görmek mümkündür. 

         Kemalyeri 

       Conk Bayırını ziyaret ettikden sonar trafik işaretlerini takip ederek sağadaki yoldan devam edersek bir iki kilometre sonra  Kemal Yerine geliriz. Topçular sırtında bulunan bu Anıt Kitabe Atatürk’ün muharebeyle ilgili söylediği çok güzel sözleri içermektedir. Atatürk savaşın ilk günü buraya karargahını kurmuş daha sonra da Kolordu karargahı olmuştur. Atatürk (Mustafa Kemal bey) adına buraya Kemalyeri denmiştir. Buradan Arıburnu muharebe hattı çok güzel görünmektedir. 

         Seddülbahir ( Cape Helles) Cephesi 

       Şehitler Abidesi 

      Kemalyeri’nden ilerleyip tekrar Kabatepe müzesine geliriz. Müzeye girmeyip sola Ege Denizi boyunca giden yoldan devam edersek- güneye doğru otuz kilometre sonra Yarımada’nın uçundaki heybetli Mehmetçik Abidesine geliriz. Morto Koyu’na bakan hisarlık tepesine inşa edilen ve açılışı 1960 yılında yapılan bu Anıt Çanakkale Muharebeleri’nde kaybettiğimiz 200 bin kadar yaralı şehit ve esirler adına yapılmıştır. 41 metre yüksekliğindedir ve altında bir de müze bulunmaktadır. Etrafında röliyefler ve çeşitli kompozisyonlar bulunan diğer küçük anıtlar ve tarihi eserler de mevcuttur. Boğazın tam girişine inşa edilen ve geceleri aydınlatılan bu Anıt çok uzaklardan görülebilir. 

       Yahya Çavuş Anıtı 

       Şehitler Abidesi’ni ziyaret ettikden sonra sahil yolunu takip ederek Seddülbahir Köyü’nü geçip Ertuğrul Koyu’na hakim bir sırtta bulunan  Yahya Çavuş Anıt Mezarı’na geliriz. Bu Anıt mezar Türk direnişinin bir sembölüdür. Buradaki muharebelerde çarpışan ve şehit düşen Yahya Çavuş ve takımındaki diğer arkadaşları anısına yapılan ilk Türk anıtlarından biridir. Truva tahta at hilesini tekrar uygulamaya çalışan Yunan hayranı İngiliz’lerden Türkler bir bakıma Truvalılar’ın öcünü almıştır. Plan sökmemiş ve İnglizlere çok pahalıya mal olmuştur. Muharebe sırasında dökülen İngiliz kanından koyun elli metresi kırmızımsı bir renk almıştır. Bunu ziyaret ettikden sonra hemen yanında bulunan İngilizlerin Helles Abidesi’ni ve Seddülbahir Kalesini de ziyaret edebiliriz. 

      Seyyit Onbaşı Heykeli 

      Yahya Çavuş ve Seddülbahir Anıt ve mezarlarını ziyaret ettikden sonra aynı yoldan geri döneriz Alçıtepe köyünü geçtikden sonra sola dönmeyip sağdaki yoldan devam edersek yirmi kilometre sonra Kilitbahir köyüne varmadan yolun hemen kenarında solda 215 okkalık mermiyi kaldıran Havran’lı Koca Seyyid heykelini görürüz. 18 Mart Deniz Savaşı sırasında büyük yararlık gösteren Koca Seyyid hemen heykelin üstünde bulunan Mecidiye Tabyası’nda görevliydi. Burayı ziyaret ettikden sonra Fatih’in 1462 yılında yaptırdığı Kilitbahir Kalesi’ni ve Namazgah Tabyasını da ziyaret edebiliriz. 

        Çanakkale 

      Çimenlik Deniz Müzesi 

      Kilitbahir’den veya Eceabat’tan Boğazı geçip Çanakkale kentine gelirsek burada bulunan askeri müzeyi mutlaka ziyaret etmeliyiz. Boğaz Komutanlığı tarafından bakımı yapılan müzede Çanakkale Harbi’yle ilgili çok kiymetli eserler vardır. Ayrıca master ve doktora yapmak isteyenler için Çanakkale Harbiyle ilgili bin kadar kitap araştırmacıların hizmetine sunulmaktadır. Fatih’in yaptırdığı Çimenlik Kalesi’nde bulunan bu Deniz Müzesi ülkemizdeki Çanakkale harbiyle ilgili en önemli müzedir. Mutlaka görülmeli.